۱۶ خرداد - ۶ ژوئن؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۶ خرداد برابر با ۶ ژوئن تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۳۴۴ پيش از ميلاد - سرکوبي شورش قبرسي ها توسط هخامنشیان

ششم ژوئن سال ۳۴۴ پيش از ميلاد اردشير دوم ـ شاه هخامنشي ايران شورش قبرسي ها برضد امپراتوري ايران را درهم شكست. قبرس از زمان داريوش بزرگ تا نبرد ايسوس و سلطه اسكندر مقدوني بر شرق مديترانه ـ نزديك به دو قرن، از سرزمين هاي امپراتوري ايران و پايگاه ناوگان این امپراتوری در مديترانه بود. آتن طبق پيمان «آنتالكيداس» منعقده در سال ۳۸۶ پيش از ميلاد حاکمیت ايران بر قبرس را به رسميت شناخته بود. طبق اين پيمان كه عنوان «صلح جهاني» بر آن گذارده بودند، جهان يوناني زبان ايران را به عنوان قدرت اول گيتي به رسميت شناخته و متعهد شده بود كه در هيچ منطقه اي اقدامي برضد منافع ايران به عمل نياورد.


اوايل قرن گذشته، در اكتشافات باستان شناسي در قبرس تعدادي سكه ايراني رايج در قرن پنجم پيش از ميلاد (25 قرن پيش و دوران پادشاهي داریوش بزرگ) به دست آمد.

اردشير دوم از سال 404 تا 358 پيش از ميلاد حكومت كرد. از رويدادهاي معروف دوران حكومت او، شورش برادرش كوروش است كه مدعي سلطنت بود و در جنگ «كوناكسا» كشته شد و شرح اين شورش را گزنفون مورخ و ژنرال يوناني در كتاب «عقب نشيني ده هزار نفري» آورده است. [مورخان يوناني اين کوروش را کوروش کوچکتر نوشته اند تا از کوروش بزرگ متمايز شود و در مخاطب ايجاد شبهه نکند.].

68 - نرون امپراتور وقت روم خودكشي كرد.


۸۶۶ - اختراع الفبای سیریلیک

مورخان کارشناس تحولات خط و زبان ششم ژوئن سال ۸۶۶ میلادی را روزی نوشته اند که «سن سیریل» کشیش یونانی مقیم موراویا (جمهوری چک کنونی) الفبای تازه ای را که ساخته بود تکمیل کرد که اینک به الفبای سیریلیک معروف است و کشورهای اسلاونژاد از روسیه تا صربستان و چند کشور غیر اسلاو از جمله مغولستان و تاجیکستان آن را بکار می برند. سیریل پس از تکمیل ساختن این الفبا، انجیل را با آن نوشت. سیریل و برادرش «متودیوس» که ماموریت ترویج فرقه ای از دین مسیح را در اروپای مرکزی داشتند متوجه شده بودند که صداهای موجود در الفبای لاتین برای نوشتن و خواندن و مشخص ساختن زیر و بم زبانهای اسلاویک کافی نیست و سیریل از ترکیب این الفبا و الفبای یونانی، اقتباس از الفبای قدیمی گلاگولیت و اختراع چندین حرف دیگر الفبای تازه را بوجود آورد که به نام او معروف شده است. این دو برادر در سال ۸۶۲ وارد موراویا شده بودند. سیریل که عربی هم می دانست قبلا در سفر به خاور میانه با المتوکّل خلیفه عباسی وقت ملاقات کرده بود. الفبای عربی حرف صدادار ندارد و برای تلفظ درست باید تنوین و کسره، ضمه و فتحه بکاربرد.


1099 - محاصره بيت ‏المقدس توسط صليبي ‏ها

بعد از اجلاسيه كِلِرمون در 28 نوامبر 1095 و سرآغاز جنگ‏هاي صليبي، نيروي عظيمي از مسيحيان، طبق وعده صاحبان كليسا، براي خشنودي خدا، آمرزش گناهان خود و نيز آزادي بيت‏المقدس به راه افتاده و با گذر از شهرها و مناطق مختلف به سوي "سرزمين مقدس" به پيش رفتند. آنها در مسير خود، از يك طرف به جمع نيرو و تداركات مالي و نظامي لشكر توجه داشتند و از سوي ديگر، با استفاده از اختلافات دروني مسلمانان، قراردادهايى با بعضي از اميران دول اسلامي براي دريافت كمك، منعقد نمودند. سرانجام سپاهيان صليبي پس از چهار سال راهپيمايى به قصد تصرف سرزمين‏هاي شام، در 6 ژوئن 1099م بيت المقدس را محاصره كرده و سرانجام در نيمه ژوئيه همان سال، اين شهر را به تصرف خود درآوردند. البته مسلمانان، چاه‏هايِ آب اطراف شهر را مسموم نموده و يا پُر كرده بودند. اما صليبيون با كمك برج‏هاي بلند چوبي كه ساخته بودند، وارد شهر شدند و به هرگونه جنايتي كه توانستند، دست زدند كه قتل، غارت اموال، آتش زدن اماكن، ويراني و تخريب، بخشي از آن بود. صليبي‏ها هر كه را يافتند، حتي كودكان شيرخواره را يا در آتش سوزاندند و يا با شمشير كشتند. در اين ميانه نه مسجد و نه كنيسه محل امني به حساب نمي‏آمد. به صورتي كه مورخان نگاشتنه‏اند، در اولين روز تصرف اين شهر، بيش از 12 هزار نفر كشته شدند و به اين ترتيب اولين مرحله از جنگ‏هاي صليبي به پايان رسيد.

1605 - انتشار نخستين روزنامه چاپي جهان

نخستين روزنامه چاپي جهان كه داراي اخبار عمومي و متنوع بود در نخستين هفته ژوئن سال 1605 در شهر استراسبورگ فرانسه (در آن زمان متعلق به آلمان) آغاز بكار كرد و نامش ارتباط (ريليشنRelation) بود.

سالهاست كه ورلد اسوشييشن آو نيوزپيپرزWorld Association0f Newspapers (اختصارا «وانWAN») در هفته تولد «ريليشن» كنوانسيون خود را در شهر استراسبورگ تشكيل مي دهد. جهان در پايان سال ميلادي 2004 داراي شش هزار و 580 روزنامه يوميه با تيراژ كل 395 ميليون (تيراژ متوسط هر روزنامه 70 هزار نسخه فروش) بود. شمار روزنامه هاي چاپي از اين سال رو به کاهش گذارده و آنلاين شده اند.


به مناسبت گذشت چهارصد سال از انتشار نخستين روزنامه چاپي جهان كه داراي همه گونه مطلب بود و اختصاص به يك طبقه و گروه نداشت (و طبق تعاريف تازه، عمومي و جامع بود) نگاهي كوتاه داريم به تاريخچه، و وضعيت روزنامه ها در جهان امروز.

روزنامه ارتباط و يا «ريليشن» در ماه ژوئن سال ۱۶۰۵ در شهر استراسبورگ آلمان آن زمان و فرانسه امروز پا به عرصه وجود نهاد. ريليشن نخستين روزنامه جهان نبوده است، ولي اولين نشريه چاپي عمومي است كه اختصاص به اخبار دربار پادشاه، دولت محلي و مدح اين و آن نداشت، و همه گونه مطلب درباره هركس را كه احساس مي كرد كاري كرده و يا اينکه مي توانسته كاري بكند ولي نكرده بود منتشر مي ساخت و نشريه اي بود فروشي و با بهاي معين.

۱۹۲۸ - ژاپنی ها دست نشانده خودشان در چین را ترور کردند!

چهارم ژوئن ۱۹۲۸ ژاپنی ها ژانگ زواولین Zhang Zuolin حاکم دست نشانده خود بر منچوری و مناطق شمال شرقی چین را با انفجار بمب ترور کردند، زیرا که او از ملیّون چین شکست نظامی خورده بود!.

ژانگ زواولین یک زمان تا پکن پیش رفته و این شهررا گرفته بود.

زواولین با وضع مالیات سنگین برای تامین هزینه های نظامی خود اقتصاد منچوری را تا حد ورشکستگی تخریب کرده بود. او که در حد یک «وارلُرد» بود خواهان بازگشت چین به نظام امپراتوری بود. زواولین يک ضد کمونیسم توصيف شده است.


1299 - تشكيل دولت موقت جمهوري توسط "ميرزا كوچك‏ خان جنگلي" در گيلان

در جريان نهضت جنگل به رهبري ميرزا كوچك‏ خان، نيروهاي ارتش سرخ روسيه به بندر انزلي وارد شدند و در آنجا اردو زدند. در اين ميان، جنگلي‏ها به دعوت ميرزا احمدخان اشتري، حاكم رشت، راهي اين شهر شدند. ميرزا احمدخان، خود نزد ميرزا كوچك رفت و وي را براي به دست گرفتن زمام امور، به رشت فراخواند. ميرزا نيز پذيرفت و در 14 خرداد 1299ش، وارد اين شهر شد. چند روز پس از ورود ميرزا به رشت، وي حكومت موقت انقلابي و شوراي نظامي انقلاب را در گيلان تشكيل داد و حكومت جمهوري را اعلام كرد. در اعلاميه‏اي كه جمهوري را مطرح ساخت اصول انقلاب سرخ گيلان بيان شده بود: "جمعيت انقلاب سرخ ايران، اصول سلطنت را مُلغي كرده، جمهوري را رسماً اعلان مي‏نمايد؛ حكومت موقت جمهوري، حفاظت جان و مالِ عموم اهالي را به عهده مي‏گيرد؛ هر نوع معاهده و قراردادي كه به ضرر ايران، قديماً و جديداً با هر دولتي شده، لغو و باطل مي‏شناسد؛ حكومت موقت جمهوري، همه اقوام بشر را يكي دانسته، تساوي حقوق درباره آنان قائل و حفظ شعائر اسلامي را از فرايض مي‏داند." اين جمهوري بر اثر درگيري‏هاي شديد و مداوم با حكومت مركزي ديري نپاييد و با شهادت ميرزا در 11 آذر 1300، فروپاشيد.


1304 - تصويب قانون اجباري نظام وظيفه در ايران

نظام وظيفه يا خدمت اجباري افراد در ارتش از قديم وجود داشته و در يونان و روم معمول بوده است هر چند در تاريخ معاصر، براي اولين بار در انقلاب فرانسه، قانوني شد. در ايران در شانزدهم خرداد ماه سال 1304 ش قانون خدمت نظام اجباري، مشتمل بر سي و شش ماده به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد. به موجب ماده اول اين قانون، كليه اتباعِ ذكور ايران اعم از ساكنان شهرها، روستاها، ايلات و عشاير و همچنين كساني كه در خارج از كشور اقامت دارند، از آغاز سن بيست و يك سالگي مكلّف به خدمت سربازي مي‏باشند. اين قانون پس از تصويب در همان زمان اجرا نگرديد ولي در ساليان بعد، به مورد اجرا گذاشته شد.

1940 - پایان نبرد دونکرک و اشغال نظامي پاریس

با تخلیه سیصد هزار نظامی انگلیسی و فرانسوی از بندر فرانسوی دونکرک (واقع در دریای شمال) نبرد این منطقه که پیروز آن آلمانی ها بودند چهارم ژوئن 1940 پایان یافت. در این نبرد 64 هزار نظامی انگلیسی و فرانسوی کشته، مجروح و یا اسبر و شش ناوشکن و 200 ناوچه و قایق انگلیسی نیز غرق شده بودند. آلمانی ها این نظامیان را از نقاط دیگر فرانسه مجبور به عقب نشینی به دونکرکDunkirk = Dunkique کرده بودند. فراریان با هر وسیله ای که در دسترس داشتند از دونکرک خارج و به انگلستان رفتند و ده روز بعد شهر پاریس نیز به دست نیروهای هیتلر افتاد.


1944 - در بزرگ‌ترین حمله دریابرد تاریخ، معروف به «روز دی» (D-Day)، بیش از ۱۲۰ هزار تن از نیروهای متفقین (در تصویر) به ساحل نورماندی در شمال فرانسه، که توسط آلمان نازی اشغال شده بود، وارد شدند.


۱۹۶۶ - فرود آمدن اولين سفينه فضايي بدون سرنشين بر سطح ماه

با شدت گرفتن رقابت فضايى بين امريكا و شوروي براي گردش به دور زمين، از سال ۱۹۶۶م، دور تازه‏اي از اين مسابقه براي تسخير فضا براي دستيابي به كره ماه آغاز شد. در اين ميان در ابتدا نخستين سفينه فضايى شوروي در چهارم آوريل ۱۹۶۶م به دور ماه گردش كرد و عكس‏هايى از كره ماه به زمين ارسال نمود. اين مسئله باعث بيشتر شدن رقابت دو ابرقدرت شد تا اينكه دو ماه بعد، در ششم ژوئن ۱۹۶۶م يك سفينه امريكايى بدون سرنشين، براي اولين بار بر روي كره ماه فرود آمد و اطلاعاتي از سطح آن به زمين مخابره كرد. با اينكه از آغاز عصر تسخير فضا، تقدم فناوري با روس‏ها بود، ولي از سال ۱۹۶۸م به بعد، امريكايي‏ها به طور محسوسي در اين مسابقه پيش افتادند به طوري كه در ۲۱ ژوئيه ۱۹۶۹م براي اولين بار، يك امريكايي بر روي كره ماه فرود آمد و در آن راهپيمايي كرد.

۱۹۸۹ - رویداد تاريخي میدان تیانانمن شهر پکن

چهارم ژوئن ۲۰۱۰ در هنگ کنگ دهها هزار تَن شمع به دست در پارک ویکتوریا و خیابانهای اطراف آن اجتماع و به این ترتیب سالروز سرکوبی خونين و پُرتلفات تظاهرات و اعتراضات ۵۰ روزه میدان تیانانمنِ پکن Tiananmen Square را یادآوری کردند (عکس زير) ـ کاری که هر سال تکرار می شود، همچنین درچهارم ژوئن سال ۲۰۱۴. در پکن (بیژینگ) دولت چین مانع از برپاشدن چنین سالروزی است. تظاهرات ميليوني تیانانمنِ پکن از ۱۵ اپريل تا ۴ ژوئن ۱۹۸۹ جريان داشت. تظاهرات را دانشجويان پکن آغاز کرده بودند. درگذشت Hu Yaobang کمونيست اصلاح طلب بهانه علني شدن انتقادها و تظاهرات از وضعيّت را بدست داده بود. تظاهرکنندگان خواهان فسادزدايي در حزب حاکم (حزب کمونيست) و مقامات دولتي، برقراري يک نظام سوسياليستي توام با دمکراسي، تامين برابري نسبي مردم و تامين آزادي بيان بودند.

رژيم پکن سرانجام براي سرکوب کردن تظاهرات به ارتش متوسل شد و دهها هزار نظامي وارد عمل شدند و ظرف دو روز (سوم و چهارم ژوئن ۱۹۸۹) به اعتراضات پايان دادند. گزارش ارقام تلفات متفاوت و از ۲۰۰ تا ۵۰۰۰ هزار کشته و ده هزار تا ۳۰ هزار مجروح است.


رژيم پکن در آن زمان اعلام کرده بود که تظاهرات به تحریک خارجی صورت گرفته و ادامه آن خیانت است و اجازه داده نخواهد شد که هیاهو و بی نظمی خواست بیگانگان ـ در کشور تغییر ایجاد کنند، ما تجربه مداخله طولانی بیگانگان را پشت سر گذارده و اجازه تکرار آن را نخواهیم داد.

رسانه های کشورهايي که با رژيم پکن مناسبات دوستانه دارند از آن پس کوشیده اند رویداد میدان تیانانمن را کمرنگ کنند که یادآوری بیست و یکمین سالروز آن رویداد ـ آن هم در هنگ کنگ و به آن صورت آنهارا متعجب ساخته بود و ....


زادروزها

۱۵۹۹ - زادروز دیه‌گو ولاسکز نقاش اسپانیایی دربار فیلیپ چهارم
۱۷۹۹ - زادروز الکساندر پوشکین شاعر و نویسنده روسی سبک رومانتیسیسم


۱۸۵۰ - زادروز کارل فردیناند برون مخترع، فیزیکدان ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۰۹
۱۸۷۵ - زادروز توماس مان نویسنده آلمانی


۱۹۰۱ - زادروز احمد سوکارنو اولین رئیس‌جمهور اندونزی
۱۹۳۴ - زادروز آلبرت دوم بلژیک پادشاه مشروطه بلژیک در فاصله سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۳


۱۳۰۸ - زادروز نادر نادرپور، شاعر ایرانی
۱۳۱۲ - زادروز هاینریش روهرر، فیزیکدان اهل سوئیس


۱۳۳۹ - زادروز استیو وای، گیتاریست، سرود نویس و تهیه‌کننده‌ی اهل ایالات متحده‌ی آمریکا
۱۳۴۰ - زادروز تام آرایا، نوازنده، آهنگ‌ساز و ترانه‌سرای اهل شیلی


۱۳۴۶ - زادروز پل جیاماتی، بازیگر اهل ایالات متحده‌ی آمریکا
۱۳۵۲ - زادروز کمند امیرسلیمانی، بازیگر ایرانی


۱۳۵۳ - زادروز سونیا والگر، بازیگر اهل انگلستان
۱۳۶۲ - زادروز مجتبی جباری، بازیکن فوتبال ایرانی

درگذشت‌ها

۱۸۳۲ - درگذشت جرمی بنتام فیلسوف، حقوقدان و اصلاح طلب اجتماعی انگلیسی ، بنیانگذار فایده‌گرایی مدرن
۱۸۶۱ - درگذشت کامیلو دی کاوور سیاستمدار ایتالیایی ، نخست‌وزیر پادشاهی ساردنی


۱۹۴۶ - درگذشت گرهارد هاوپتمان نمایشنامه‌نویس آلمانی ، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۱۲ میلادی
۱۹۶۱ - درگذشت کارل گوستاو یونگ روانپزشک سوئیسی ، بنیانگذار روان‌شناسی تحلیلی


۱۹۶۸ - درگذشت رابرت اف. کندی برادر کوچک‌تر جان اف کندی رییس جمهور ایالات متحده آمریکا ، دادستان کل این کشور از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳
۲۰۰۰ - درگذشت هوشنگ گلشیری نویسندهٔ معاصر ایرانی و سردبیر مجلهٔ کارنامه


۲۰۰۵ - درگذشت آن بنکرافت هنرپیشه آمریکایی
۱۳۷۸ - درگذشت نادر ابراهیمی، نویسنده‌ی ایرانی (زاده ۱۳۱۵)


۱۳۹۱ - درگذشت شاپور قریب، کارگردان، بازیگر و نویسنده‌ی ایرانی (زاده ۱۳۱۱)
۱۳۹۱ - درگذشت سیما کوبان، نقاش، مجسمه‌ساز، نویسنده، مترجم، ناشر، منتقد و پژوهشگر ایرانی (زاده ۱۳۱۸)


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون