۶ خرداد - ۲۷ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۶ خرداد برابر با ۲۷ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۶۱۴ - دفاع تمام قد شاه عباس از بحرین در برابر اسپانیا

بيست و هفتم ماه می ۱۶۱۴ شاه عباس یکم پس از دریافت دومين پيام فيليپ پادشاه وقت اسپانيا كه در آن، بار ديگر خواسته بود كه ايران جزيره بحرين را به اسپانيا بسپارد [تا مروارید استخراج کند].

شاه عباس در همان جلسه خطاب به فرستاده پادشاه اسپانيا كه به ديدار وي شتافته بود گفت كه بحرين طبق اسناد موجود و فرهنگ مردم آن جزيي از قلمرو ايران بوده است و وي بر سر قلمرو ايران با كسي مذاكره و مصالحه نخواهد كرد و اگر پادشاه اسپانيا از آن گوشه جهان مدعي بحرين است تنها از طريق جنگ مي تواند آن را از ما بگيرد كه گمان نمي كنم در جهان ارتشي يافت شود كه بتواند با سرباز ايراني مصاف دهد.

شاه عباس در پايان اين ديدار كه تفصيل آن را فرستاده اسپانيا برنگاشته و متن آن موجود است، خطاب به اين فرستاده گفته بود: مهمان نوازي خصلت ماست، ولي اين آخرين بار باشد كه چنين پيامي براي ما بياوري.


شاه عباس سپس درحضور فرستاده اسپانيا به مقامات حاضر در جلسه تاكيد كرده بود كه اگر فرستادگان بعدي اسپانيا حامل چنين پيامي باشند؛ آنان را از بندر محل ورود به داخل ايران راه ندهند. [در آن زمان، به سبب سلطه عثماني بر منطقه مديترانه، اروپاییان براي رسيدن به ايران تنها دو راه داشتند: راه دريا و راه روسيه].

ديديم كه محمدرضاشاه به اصرار خارجي در نيمه دوم دهه 1960 بدون كسب نظر ملت ايران در يك رفراندم، بحرين را كه استان چهاردهم وطن بود از دست داد.

جزیره میش ماهیگ (بحرین) و مناطق غربی خلیج فارس ـ امروزه بخش هایی از کشور سعودی ازجمله منطقه قطیف و نیز کویت ـ تا شکست های نظامی ایران از اعراب مسلمان [در قادسیه، جلولا و نهاوند] بخشی از استان جنوبی ایران بودند. اردشیر پاپکان شخصا از آن مناطق که در «تاریخ باستان» جمعا بحرین نوشته شده اند دیدارکرد و پسرش را [که بعدا به نام شاپور یکم شاه ایران شد] حکومت بحرین داد و شاپور در منطقه قطیف امروز شهری ساخت و نام پدرش را بر آن گذارد. حکومت اسلامی بحرین بعدا به دست قرمطیان (شیعیان سوسیالیست = نوعی مزدکیست) مورد حمایت ایرانیان برانداخته شد. پرتغالی ها در 1521 بر جزیره بحرین و تقریبا همزمان با آن، عثمانی ها بر مناطق غرب خلیج فارس استیلاء یافتند. یک قرن بعد، شاه عباس پرتغالی هارا از خلیج فارس بیرون راند و در دوران سلطنت صفویه، جزیره بحرین زیر نظر فرمانداری بهبهان و از زمان زندیه از بوشهر اداره می شد. در سال 1797 طایفه الخلیفه وابسته به قبیله بنی عتبه که به قطر مهاجرت کرده بود از الزباره [واقع در شمال غربی قطر] به جزیره بحرین منتقل و حکومت را به دست گرفت و رئیس این طایفه که با ناامنی و مخالفت رو به رو شده بود در 1820 با انگلیسی ها که در خلیج فارس به بهانه مبارزه با تجارت برده و دزدان دریایی فعال شده بودند قرارداد امضاء کرد و بحرین تحت الحمایه انگلستان شد که این تحت الحمایگی ـ برغم ادامه دعاوی ایران تا سال 1971 ادامه داشت. در طول این مدت، نمایندگان انگلستان در بحرین «مستشار امیر» خطاب می شدند که معروفترین این مستشاران «سر چارلز دی. بلگریو» است که از 1926 تا 1957 این سمت را برعهده داشت. او نخستین مقامی است که پیشنهاد کرد نام خلیج فارس [که در نقشه های جغرافیایی عهد باستان؛ دریاتی هچا پارس ای تی = دریایی که از پارس آید درج شده است] پس از 25 قرن به خلیج عربی تغییر داده شود. جزیره بحرین از سال 1932 دارای نفت شده است.

1908 - نخستين چاه ايران به نفت رسيد و دشواري ها آغازشد

از به نفت رسيدن نخستين چاه در ايران به نفت در منطقه مسجد سليمان ( 27 مه 1908) 99 سال گذشت. اين چاه با رسيدن به نفت ، دشواري هاي تازه اي هم براي ايرانيان به همراه آورد!. امتياز نفت ايران از نخستين سال قرن بيستم در اختيار انگليسي ها بود. درست ربع قرن پس از رسيدن نخستين چاه مسجد سليمان به نفت (هفتم خرداد 1312 = 28 مه 1933) مجلس تنها با هشت راي مخالف و ممتنع تمديد قرارداد نفت را كه امتياز آن در انحصار انگلستان بود تصويب كرد. هجده سال بعد در همين روز (7 خرداد 1330) به مناسبت سالروز تصويب اين قرارداد، ايران شاهد بزرگترين تظاهرات تاريخ خود تا آن زمان بود و تظاهركنندگان ضمن محكوم كردن اين اقدام مجلس خواستار محاكمه و مصادره اموال آن دسته از نمايندگان ــ چه مرده و چه زنده ــ شدند كه به اين قرارداد راي موافق داده بودند. مردم شعار مي دادند: سالروز «تصويب خيانت». نفت ايران در اسفندماه 1329 هجري ملي اعلام و مراحل قانون مربوط 29 اين ماه تکميل شد.


درآمد ارزي ايران از صدور نفت در سال 1385 هجری پنجاه و پنج ميليارد و از دیماه 1389 تا آذرماه 1390 (یازده ماه) کمی بیش از 110 میلیارد دلار بود.

سناتور ابوالفضل لساني (حقوقدان) نفت را طلاي سياه و آفت جان ملل دارنده آن خوانده و نوشته است: كشورهاي دارنده نفت، به ويژه آنهايي كه نيروي دفاعي قابل ملاحظه ندارند تا آخرين قطره نفت قرباني دولتهاي قدرتمدار خواهند بود كه هركدام مي كوشند اين شريان حيات اقتصاد جهان را به دست داشته باشند تا قدرت دراختيارشان باشد و هرچه زمان بگذرد، به سبب افزايش وسائل نيازمند به نفت، اين طلاي سياه ارزشمندتر و عزيزتر خواهد شد و دارنده آن در معرض خطر بيشتري خواهد بود.

به باور اصحاب نظر، استقرار آمريكا در خليج فارس از نيمه دهه 1980، و ... به همين دليل بوده است.

1980 - آغاز بکار مجلس شورای اسلامی

ششم خرداد 1359 (27 مي 1980) نخستين دوره مجلس شورای اسلامی ـ که ششم خرداد 1389 سی ساله شده است ـ در تهران و در ساختمان سنای سابق آغاز بكار كرد. تا آن زمان وظيفه قانونگذاري عملا برعهده شوراي انقلاب بود.


قضاوت تاريخي درباره يك پارلمان برپايه جامعيت و به دور از تبعيض بودن قوانيني است كه به تصويب مي رساند و نيز نظارت دائمي بر اجرا و رعايت كامل آنها و رسيدگي به شكايات مردم و اعلام نتايج اين رسيدگي در رسانه هاي همگاني است.

۱۹۴۲ - سالگرد انتشار کیهان ـ نگاهی به رقابت طولانی دو روزنامه قدیمی ایران

بيست و هفتم می ۱۹۴۲ (ششم خرداد ۱۳۲۱) ـ زماني كه ايران در اشغال نظامي متفقين بود نشريه «كيهان» که پروانه آن به نام عبدالرحمن فرامرزي صادر شده بود پا به عرصه رسانه هاي چاپی ايران گذارد و برجای نشریه «آینده ایران» که اجاره دار آن فرامرزی و مصطفي مصباح زاده بودند نشست. انتشار کیهان (۱۷ سال جوانتر از اطلاعات) بدون وقفه ادامه یافته است (در سال ۲۰۱۰ شصت و هشت ساله). پروانه انتشار کیهان بعدا از فرامرزی به مصباح زاده (متوفی در آذرماه ۱۳۸۵) انتقال یافت ولی فرامرزی تا مدتها سمت سردبیری آن را حفظ کرد. با اين كه قلم فرامرزي براي مخاطبان آشنا بود و مقالات اساسی کیهان را می نوشت، پيشرفت اين نشريه تا سالها كند بود. پیشرفت از زمانی آغاز شد که (طبق روش روزنامه های اروپا، آمریکا و ژاپن) دست به رقابت با روزنامه اطلاعات (که هردو عصرها منتشر می شدند) زد که داستانی است طولانی. در راستای این رقابت؛ در نیمه دهه ۱۳۳۵ (دهه ۱۹۵۰)، کیهان به اقتباس از اطلاعات صفحه نیازمندیها (آگهی های کوتاه کلاسه شده) بازکرد و تا مدتی همان آگهی های صفحه نیازمندی های اطلاعات را پس از تماس تلفنی با صاحبان آگهی به رایگان چاپ می کرد. یک سال بعد و باز به اقتباس از اطلاعات، صفحه حوادث دایرکرد که این صفحه را در روزنامه اطلاعات، احمد سروش (داستان نگار معروف ـ متوفی) تنظیم و دبیری می کرد. در سال ۱۳۳۷ (۱۹۵۸میلادی) ـ به سبک روزنامه های فرنگ ـ نیم صفحه از روزنامه کیهان به داوطلبان ازدواج (تحت عنوان: ازدواج سهل و آسان) اختصاص داده شده بود که انتشار چنین مطالبی قبلا در ایران سابقه نداشت.


این تحولات ناشی از رقابت، تیراژ کیهان را به پایه اطلاعات رساند که اطلاعات در سال ۱۳۳۴ (سال ۱۹۵۵ میلادی که تهران شهری ۷۰۰ هزار نفری بود) اعلام کرده بود هر روز بیش از ۶۰ هزار نسخه می فروشد و عبور از مرز ۶۰ هزار تکفروشی را جشن گرفته بود. برای پیروزی در این رقابت، روزنامه اطلاعات تصمیم به افزودن اخبار و مطالب اختصاصی هرچه بیشتر گرفت و جهت رسیدن به این هدف، به ابتکار تورج فرازمند سردبیر وقت (متوفی در ژوئن ۲۰۰۶ درآمریکا) روش پرداخت دستمزد به اعضای تحریریه تغییر یافت و پوانی شد؛ به این ترتیب که خبرها برپایه جالب و اختصاصی بودن قیمت گذاری و پرداخت در پایان هر دوهفته صورت می گرفت و دستمزد ثابت اختصاص به روزهای تعطیل و ایام مرخصی داشت. این ابتکار موثر واقع شد و کیهان سریعا به اقتباس این روش پرداخت. تحریم اطلاعات در اجتماع صدهاهزار نفری میدان جلالیه (پارک لاله امروز) که به دعوت جبهه ملی برگزار شده بود باعث ریزش شدید تیراژ اطلاعات شد. مدیریت اطلاعات برای جبران این وضعیت، تغییرات وسیعی در تحریریه خود بعمل آورد. از بهار ۱۳۴۰ (۱۹۶۱ و از زمان نخست وزیر شدن علی امینی) که فضای سیاسی کشور تاحدّی بازشده بود و مخاطبان مشتاق مطالب با انشای چپگرایانه شده بودند، دو روزنامه مورد بحث در رقابت با یکدیگر به روزنامه نگاران چپگرا و کمونیست سابق روی آوردند و سیامک جلالی سردبیر اجرایی اطلاعات شد و دبیری میزهای تحریریه را هم به چپگرایان دادند. این وضعیت، تیراژها را تقریبا دو برابر کرد. طولی نکشید (به دلایلی که هنوز دقیقا روشن نشده است) ناشران دو روزنامه اطلاعات و کیهان (یکی سناتور و دیگری نماینده مجلس و هردو نزدیک به دربار) به جان هم افتادند و هر روز در روزنامه خود یکدیگر را افشا می کردند و این افشاگری که درعین حال عملکرد چند کابینه و نیز مداخله سفارت لندن در تهران را زیر سئوال برده بود بازهم بر تیراژها افزود تا اینکه دولت پا به میان گذارد و دو ناشررا آشتی داد. از آن پس اطلاعات به نویسندگان ملی گرا و لیبرال روی آورد؛ ر. اعتمادی ستاره تحریریه و دکتر علی اصغر صدر حاج سیدجوادی سردبیر کل شد و صفحه مقالات (به سبک فرنک، مرکب از مقالات نویسندگان و نامه های وارده) موسوم به صفحه ۵ ستون از ۵ نویسنده را دایر کرد، ولی کیهان به چپ نویسی ادامه داد. این رقابت تا مصادره دو روزنامه در امرداد ۱۳۵۹ (آگست ۱۹۸۰) و اخراج فله ای روزنام نگاران حرفه ای ادامه داشت. پیش از مصادره، تیراژ اطلاعات ۸۵۰ هزار و کیهان نزدیک به نهصد هزار بود. طبق اطلاع، تیراژ این دو روزنامه که وابسته به دفتر رهبری جمهوری اسلامی هستند ـ هرکدام زیر صد هزار است حال آنکه جمعیت ایران دو برابر و تحصیلکردگان سه برابر شده اند.


پس از مصادره کيهان، مصطفي مصباح زاده که در خارج از ايران بود به انتشار اين روزنامه در لندن با همان لگو پرداخت که انتشار آن در اين شهر ادامه دارد و به «کيهان لندن» معروف است. چنين پيشنهادي هم به ناشر اطلاعات شده بود که نپذيرفت. روزنامه اطلاعات از انقلاب تا زمان مصادره توسط بهرام مسعودي (فرزند موسس آن) اداره مي شد. وي همچنان مقيم ايران است و فعاليت تجاري دارد.

1907 - زادروز شهر سن پترزبورگ

شهر سن پترزبورگ كه قرارداد تقسيم ايران ميان انگلستان و روسيه در آگوست 1907 در آنجا امضاء شد 27 مي 2012 سيصد و نه ساله شد.


پتر يكم اين شهر را 27 مي 1703 بنا كرد و پايتخت خود قرار داد تا به اروپاي مركزي نزديك باشد. اين شهر كه بعدا به پترو گراد و پس از انقلاب بلشويكي 1917 به لنينگراد تغيير نام داده بود از زمان فروپاشي شوروي در آخرين ماه 1991 به نام پيشين خود «سن پترز بورگ» بازگشت داده شده است!.

1926 - شكست قيام مسلمانان مراكش عليه استعمارگران اروپايي

با آغاز استعمار شمال افريقا توسط غارتگران اروپايى، ساكنان و قبايل مناطق در برابر استعمارگران به مقابله برخاستند و خواهان خروج آنان از سرزمين‏هاي خود شدند، يكي از اين افراد، عبدالكريم رِيفي رهبر قيام مسلمانان ناحيه رِيْفْ مراكش بود كه سال‏ها با متجاوزين اسپانيايى جنگيد و پيروزي‏هاي چشم‏گيري نيز به دست آورد. پيروزي‏هاي او بر ارتش اسپانيا، وحشت قواي فرانسه را كه در شمال افريقا داراي متصرفاتي بود، برانگيخت. از اين رو، در اوايل سال 1924م نيروهاي فرانسوي به منظور جلوگيري از گسترش قيام مردم منطقه ريف به كمك اسپانيا آمدند و تهاجم همه جانبه‏اي را عليه مردم اين منطقه آغاز كردند. سرانجام با دستگيري رهبران جنبش ضد استعماري و كشتار هزاران نفر از مردم اين منطقه، قيام مردم مراكش در 27 مه 1926م سركوب شد.

1937 - پل گلدن گیت که در زمان تکمیل، طولانی‌ترین پل معلق دنیا محسوب میشد، گشایش یافت.


۱۹۶۰ - وقوع كودتاي نظامي در تركيه و به قدرت رسيدن ژنرال جمال گورسِل

استبداد و فساد حكومت در زمان عدنان مُندَرِس نخست وزيرتركيه باعث وقوع اعتراضاتي در شهرهاي اين كشور گرديد. به همين دليل، دولت اعلام حكومت نظامي نمود و به وسيله نيروهاي مسلح، تظاهرات مخالفين را در هم شكست. در سوم ماه مه ۱۹۶۰، ژنرال جمال گورسِل، فرمانده نيروي زميني ارتش تركيه، در نامه‏اي به عدنان مندرس خواستار توجه به لزوم انجام اصلاحات سياسي در كشور به منظور مهار مقاومت‏هاي مردمي به ويژه اعتراضات دانشجويى شد كه اين درخواست با بي‏توجهي مندرس روبرو گرديد. در روز ۲۱ همان ماه، تعدادي از افسران ارتش دست به اغتشاشاتي زدند و سرانجام در ۲۷ مه ۱۹۶۰م، دولت مندرس با يك كودتاي نظامي كه از طرف كميته وحدت ملي به رهبري ژنرال گورسل صورت داده شده بود، سرنگون شد و اين كميته قدرت را در دست گرفت. در روز بعد از كودتا ژنرال گورسل به قدرت رسيد و سپس به رياست جمهوري تركيه دست يافت. عدنان مندرس نيز، چند ماه بعد به اتهام سوء استفاده از قدرت و زير پاگذاشتن قانون اساسي و... اعدام شد.


زادروزها

۱۳۳۲ - زادروز ابن خلدون تاریخ‌نگار، جامعه‌شناس، مردم‌شناس و سیاستمدار عرب
۱۸۷۷ - زادروز ایزادورا دانکن رقصنده باله اهل ایالات متحده آمریکا


۱۹۰۷ - زادروز راشل کارسون نویسنده زیست‌شناسی زیردریایی و محیط زیست اهل آمریکا
۱۹۲۲ - زادروز کریستوفر لی بازیگر انگلیسی


۱۸۹۴ - لویی فردینان سلین، نویسنده فرانسوی.
۱۹۲۳ - زادروز هنری کسینجر دیپلمات آمریکایی و مشاور اسبق امنیت ملی ایالات متحده آمریکا


۱۹۵۵ - زادروز ریچارد شیف بازیگر آمریکایی

درگذشت‌ها

۱۵۶۴ - درگذشت ژان کالون مصلح و متکلم فرانسوی ، بنیانگذار کالونیسم


۱۸۴۰ - درگذشت نیکولو پاگانینی نوازنده ویولون، ویولا، گیتار و آهنگساز ایتالیایی


۱۹۱۰ - درگذشت روبرت کخ پزشک آلمانی، کاشف باکتری عامل بیماری‌های وبا و سل ،از بنیان‌گذاران رشته باکتری‌شناسی
۱۹۶۴ - درگذشت جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند و یکی از رهبران جنبش استقلال این کشور


۱۹۸۸ - درگذشت ارنست روسکا فیزیکدان آلمانی ، مخترع میکروسکوپ الکترونی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون