خواندنی ها با برترین ها (۲۶)

برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدیدی درباره آلمان نازی، رمانی دیگر از «بختیار علی» نویسنده ی «آخرین انار دنیا»، کتابی درباره رابطه علم و دین و... آشنا شوید.

عمویم جمشید خان (مردی که باد همواره او را با خود می برد)

• بختیار علی
• ترجمه ی رضا کریم مجاور
• انتشارات افراز
• چاپ اول: 94

جمشید خان حکایت انسان پوشالی و درون تهی این روزگار پوشالی است که با هر بادی از جا کنده می شود و هیچ پناهگاه امن و محکمی سراغ ندارد. حکایت تنهایی بی انتهای انسان معاصر است... حکایت سرگشتگی در فضای بی کران این جهان و این زمان قصه ی انسان پا در هوای دوران ماست...

جمشید خان انسان درمانده خاورمیانه ی ما ست که زیر پایش سست و نامطمئن است... که جنگ و آشوب بی پایان، خوار و خفیف و سبکش کرده است... که منتظر بادی است تا او را بردارد در جایی امن بر زمین بگذارد.. آیا پناهنده ای کرد را باد با خودش نمی برد تا در جایی از سرزمین های غرب (اروپا) بر زمین بگذارد؟ آیا خود نویسنده را باد با خودش برنداشت و پس از گشت کوتاهی در آسیا، به اروپا (آلمان) نرساند؟

رمان عمویم جمشید خان مردی که باد همواره او را با خود می برد. نخستین بار در تابستان ۲۰۱۰ توسط انتشارات اندیشه ی شهر سلیمانیه در تیراژ ده هزار نسخه منتشر شد. و بعد از آن هم بارها تجدید چاپ شده و توجه بسیاری از منتقدان ادبی را به خود جلب کرده و جز بهترین نوشته های این نویسنده قلمداد شده است.

آلمان نازی

• مایکل لینچ
• ترجمه ی بابک محقق
• انتشارات فرهنگ جاوید
• چاپ اول: ۹۴

در اواخر ۱۹۲۰ بخت به نازی ها رو کرد. مهم ترین عامل این بود که حزب از مشکلات اقتصادی به نفع خود بهره برد، مشکلاتی که در همین برهه ثبات آلمان را با تهدید مواجه کرده بود. در طول دهه ی ۱۹۲۰ اقتصاد آلمان وضعیت نسبتاً خوبی داشت؛ کشور از زیر بار تورم شدید ۱۹۲۴ کمر راست کرده بود و در راه پیشرفت گام نهاده بود: پیشرفت چشمگیر در تولید صنعتی و کاهش بیکاری.

گذشته از این، بهبود روابط آلمان با دشمنان دوران جنگ باعث شد که این کشور در برخورد با مسئله پرداخت غرامت به توافق منطقی تری دست یابد. در چنین وضعیت اقتصادی مساعدی، احزاب تندرو همچون حزب نازی به موفقیت چندانی نرسیدند. یکی از تحلیل گران آلمانی در ۱۹۳۰ نوشته بود: «اگر خورشید بار دیگر انوار خود را بر اقتصاد آلمان بتابد، هواداران هیتلر مثل برف آب خواهند شد......

بنابراین، آنچه نازی ها را از سقوط به ورطه ی حزبی ناتوان و حاشیه ای نجات داد وضعیت اقتصادی آلمان بود. محبوبیت آن ها بادنمای وضعیت اقتصادی آلمان به حساب می آمد. هنگامی که اوضاع بر وفق مراد بود، جهت بادنما به سمت دیگر تغییر وضع می داد و زمانی که شرایط نامساعد می شد به جانب آن ها می چرخید. مسلماً خرده بورژوازی (یا طبقه ی متوسط پایین) بیش از بقیه خطر فروپاشی اقتصادی را احساس می کرد.

آن ها با آگاهی از بحران در امنیت و معیشت خود، از نظام ناکارآمد وایمار با آن احزاب سیاسی ناتوانش دل کندند و دست به دامان نازی ها شدند. از آن پس همین طبقه به حامی اصلی نازی ها تبدیل شد.

نگاه و صدا (جستارهایی درباب سینما)

• پاسکال بوتتیزر
• ترجمه ی قاسم روبین
• انتشارت ناهید
• چاپ اول: ۹۳

سینما چیست؟ پاسخ در حال حاضر این است: مجموعه ای از تصویرها و صداها؛ تصویر و صدا رو دو نوار ناهمگن. البته این ناهمگنی را مخاطبان عام به محض ورود به سالن تاریک اغلب از یاد می برند، تلقی شان هم این است که آنچه می بینند وحدت طبیعی تصویر و صدا است.

تفکیک این دو عامل اما کاری است فرق عادت و خلاف آنچه در سینما طبیعی قلمداد می شود و مقبول عام هم نیست. فیلم سازی چون ژان لوک گدار کارش همین است: آزمون خرق عادت. دیگرانی هم، انگشت شمار البته، به صورت مختلف این را آزموده اند: آیزنشتاین، اشتروب، دوراس، آنتونیونی و تنی چند از پیروان مکتب موسوم به بازگشت.

مطالب این کتاب، که ادامه ی شماری از نقدهایی است که در نشریه کایه دو سینما چاپ شده، کوششی است جهت تحلیل ونیز رهایی تصویر و صدا و همچنین پی بردن به مرتبه و اقتدار این دو عامل در عرصه ی سینما هدف، ضمن پرداختن به نمودهایی از مقوله ی اغوا و لذت، آشنا شدن با فضا و عرصه ای دیگر در سینما ست، یا همان فضای خارج از کادر: مکانِ نگاه و صدا. بررسی و اقتدارِ فیلم های درخور، صورت پذیر می شود.

جامعه شناسی رمان فارسی

• عسگر عسگری حسنکلو
• انتشارات نگاه
• چاپ اول: ۹۴

«در این کتاب که عنوان جامعه شناسی رمان فارسی را بر خود دارد، سعی ما بر آن بوده است تا رمان فارسی را از دیدگاهی جامعه شناختی تحلیل کنیم. بدین منظور ضمن تأکید بر ده رمان برگزیده برای بررسی در این کتاب، سیر کلی رمان فارسی را از اولین نمونه های آن تا به امروز در نظر داشته ایم.

تحلیل جامعه شناختی در درجه ی اول به توصیف رابطه ی بین جامعه و اثر ادبی می پردازد. در یک سوی این تحلیل واقعیت های اجتماعی قرار دارد و در سوی دیگر بازتاب آن در جهان تخیلی و هنری اثر ادبی. بنابراین محقق باید از طرفی به توصیف اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه بپردازد و از طرف دیگر به چگونگی انعکاس اثر ادبی. به همین دلیل توجه به تحولات تاریخ معاصر ایران در ضمن مطالعه ی رمان فارسی و نقد جامعه شناختی آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.»

علم و دین

• تامس دیکسون
• ترجمه ی محمد دهقانی
• نشر ماهی
• چاپ اول: بهار ۹۴

کتاب هایی که به علم و دین می پردازند عموماً در یکی از این دو مقوله جای می گیرند: آن ها که می خواهند به شما بقبولانند که دین امری موجه و معقول است و آن ها که می خواهند عکس این کار را انجام دهند.

این کتاب درهیچ یک از این دو مقوله نمی گنجد. بلکه هدف آن به دست دادن گزارشی آگاهی بخش و بی طرفانه است درباره ی آنچه واقعاً مطرح است. هیجان پرجنجالی که این موضوع بر می انگیزد دلیلی است بر این که مردم، چه مذهبی باشند و چه نباشند، به عقاید خود در باب طبیعت و خدا پایبندند. موضوع این کتاب ریشه ها و کارکردهای آن عقاید است....

در این کتاب به هیچ وجه قصد ندارم مردم را متقاعد کنم که از اختلاف با یکدیگر درباره ی علم و دین دست بردارند- اصلاً و ابداًو امیدم فقط به این است که خواندن این کتاب به افراد کمک کند تا با آگاهی کامل به مخالفت با یکدیگر بپردازند.