اسناد حمایت صفویان از پادریان و مسیحیان

در ميان نسخ خطي فارسي انستيتو دستنويس‌هاي شرقي فرهنگستان علوم روسيه، رونوشت اسنادي (چهارده فرمان) از دوران صفویه است که در دفاع از ارامنه و آزادي عمل پادريان اصفهان و ديگر بلاد محروسه است

خبرآنلاین: در ميان نسخ خطي فارسي انستيتو دستنويس‌هاي شرقي فرهنگستان علوم روسيه، رونوشت اسنادي (چهارده فرمان) از دوران صفویه است که در دفاع از ارامنه و آزادي عمل پادريان اصفهان و ديگر بلاد محروسه است، بيشترين اين فرامين، در پي حضور ايلچيان فرنگستان در دفاع از ارامنه ايران بوده است.

اين اسناد نشان ميدهند، که صفويه در دوره‌هاي اخير (بخصوص دوره‌هاي شاه سليمان و شاه حسين) به جهت ترس از حملاتِ عثماني يا دلائل ديگري، چه مقدار حمايتِ غرب را نياز داشتند، تا جايي که حتي براي موضوعات جزئي، مانند تعميرِ خانه پادريان در ميدان مير اصفهان، به دربار صفوي، ايلچي مخصوص مي‌فرستادند و براي آن حکم رسمي از شاه ميگرفتند و فراتر از آن، اينکه، با حکم شاه، مسيونرهاي مسيحي، آزادانه و بدون مزاحمت مي‌توانستند، در ممالک محروسه، به تبليغ مسيحيت بپردازند.

اين اسناد ارزشمند مي‌توانند زمينه و پايه پژوهش‌هايي نوين، نسبت به جايگاه مسيحيان و نوع تعامل حاکميت با آنان در عصر صفوي قرار گرفته و بستري مناسب براي بررسي تحليلي ريشه‌هاي اصلي تسامح حاکمان اخير صفويه نسبت به مسأله پادريان و مسيحيان را فراهم آورند.

صورت فرامين مذکور چنين است:

۱) فرمان شاه سليمان در ذي قعده سال ۱۱۰۵ق در باب وقوع ظلم و تعدي به پادريان؛

2) فرمان شاه سليمان در صفر 1080ق درباره وزير و عمال دارالسطنه اصفهان؛

۳) صورت مکاتبه مراوده بين شاه سليمان و شاه همايون، در ربيع الثاني ۱۱۰۱ق؛

4) فرمان شاه صفي در 28 محرم 1047ق درباره پادريان دارالسلطنه اصفهان؛

۵) فرمان شاه عباس ثاني در جمادي الثاني ۱۰۵۲ق درباره پادريان درالسلطنه اصفهان (۱)؛

6) فرمان شاه سليمان در رمضان المبارک 1094ق در باره ارامنه دارالسطنه اصفهان؛

۷) فرمان شاه عباس ثاني در جمادي الثاني ۱۰۵۲ق درباره پادريان دارالسلطنه اصفهان (۲)؛

8) فرمان شاه حسين صفوي در صفر 1111ق به والي گرجستان، در پي حضور پاديان و ايلچي پادشاهان فرنگستان مبني بر تعليم و تربيت در معبدخانه، تردد و دوستي، و دفن اموات در قبرستان خود و بازسازي معابد ارامنه ساکن در شماخي، اصفهان، تفليس، گنجه، ايروان، تبريز، نخجوان، همدان و ديگر ممالک محروسه؛

۹) فرمان شاه حسین صفوي در محرم ۱۱۱۱ق به بيگربيگيان قراباغ و قلمرو عليشکر و عمال دارالسلطنه اصفهان و ضابط وجوهات ارامنه جولاه مبني بر عدم مزاحمت پادريان و ارامنه ساکن؛

10) فرمان شاه حسين صفوي در ذي قعدة الحرام 1108ق به بيگربيگيان و امرا و حکّام و وزراء و عمّال در پي حضور ايلچي فرنگيان، مبني بر عدم مزاحمت و اينکه پادريان کرمليت سفيد پوش هر جا اراده داشته باشند، توقف، توطن و به آئين خود به مراسم عبادت و قيام و اقدام نمايند؛

۱۱) فرمان شاه حسين صفوي در رجب المرجّب ۱۱۲۰ق، مبني بر عدم مزاحمت پادريان پابرهنه کرميلو منسوبان پاپاي روم و ارامنه ساکن دارالسلطنه اصفهان نسبت به دفن اموات و عبادت در معبد خود به آئين خود؛

12) فرمان شاه حسين صفوي، در جمادي الثاني 1125ق به بيگلربيگيان، امرا و حکّام و عمال ممالک محروسه مبني بر آزادي کامل پادريان کرمليان و ارامنه در بلاد آذربايجان، شيروان، قراباغ، دارالسطنه تبريز، گنجه، نخجوان، قلمرو عليشکر، دارالسلطنه اصفهان، فارس، بندرعباس و ساير ممالک محروسه، نسبت به تعليم و دفن اموات و بازسازي معابد و رفع ظلم از آنان؛

۱۳) فرمان شاه عباس ثاني در جمادي الثاني ۱۰۵۲ق درباره آزادي عمل پادريان پابرهنه کوه کرميلو؛

14) فرمان شاه حسين صفوي در رجب المرجب 1120ق در پي حضور ايلچي فرنکسيس مبني بر اينکه هرگاه خانه پادريان در محله مير دارالسلطنه اصفهان محتاج به تعمير داشته باشد، تعمير نمايند، از آنجا که خانه مزبور آب جاري دائمي دارد، چنانچه جهت شرب باغچه آنجا اراده بردن آب نمايند، احدي ممانعت ننمايد.