گفتگو با بروبچه های هایکوکتاب

مجله چلچراغ: هنوز هم افرادی هستند که فقط و فقط به ندای دلشان گوش دهند و بروند سراغ یک کار دلی. یلدا خوش وقت، یکی از این افراد است. او سایتی را با عنوان «هایکو کتاب» راه انداخته و در آن، به شیوه ای تازه و نو، به معرفی کتاب ها پرداخته است. فکر می کنم بقیه توضیحات در دل متن آمده است.

یکی از نکات جالب سایت، حضور پررنگ مخاطبان است. آیا نظارتی بر محتوای نظرات ایشان وجود دارد؟

- مشاهده تمام مطالب برای مخاطبان آزاد است اما ثبت محتوا (متن یا تصویر) در سایت نیازمند عضویت رایگان و پذیرش قوانین است. هر عضو سایت، یک «کتابدار» است. پروژه هایکوکتاب، یک کار گروهی است، بنابراین کتابداران می توانند در صورت نیاز، مطالب خودشان و دیگران را ویرایش/ تکمیل کنند. به این ترتیب اگر اشتباهی (از نوع تایپی، فنی، محتوایی و ...) در ثبت اطلاعات رخ داده باشد، کتابداران با کمک هم آن را اصلاح می کنند.

امکانات (نظارتی و مدیریتی) بیشتر برای «کتابداران طلایی» فراهم شده است؛ اعضای فعال سایت که می خواهند سهم بیشتری در این حرکت گروهی داشته باشند و زیادتر کمک کنند. در نهایت همه مخاطبان، کتابداران عادی و طلایی در صورت مشاهده تخلف می توانند از طریق فرم «بازخورد» در سایت، مراتب را به «مدیران سایت» اطلاع بدهند تا مسئله پیگیری شود.

شما در سایت هایکوکتاب، شیوه جدیدی را برای معرفی کتاب برگزیده اید. چطور شد این شیوه را برگزیدید؟

- شروع داستان هایکوکتاب در ایران، ماجرای جالبی دارد. آقای سید اکبر موسوی اعتراف کرده است که تمام بساط هایکوکتاب از این کتاب شروع شد:


«این کتاب جلد سوم از مجموعه پنج جلدی جودی دمدمی است. من شبی ۲۰-۱۰ صفحه برای بچه هایم می خوانم. یک کتاب جذاب و آموزنده برای کودکان. توی این بخش خیلی خوب، بازیافت و اسراف نکردن و کمک به محیط زیست را به بچه ها یاد می دهد.»

زمان ثبت نام کاندیداها بود و ایران در گیرودار انتخابات ریاست جمهوری. جرقه اصلی این ایده در یک فضای سیاسی زده شد، اما در نهایت به سمت و سوی هایکو و شعر کشیده شد.

و اینچنین بود که هایکوکتاب متولد شد...!

- خرداد ۱۳۹۲ بود که ژانر هایکوکتاب در سایت های اجتماعی (گوگل پلاس و بعدتر فیس بوک) معرفی شد. استقبال بسیار خوبی از هایکوکتاب شد و به برکت شبکه های اجتماعی در بین ایرانی ها به سرعت گسترش پیدا کرد. افراد مختلف به صورت خودجوش عکس می گرفتند و آپلود می کردند. حتی خیلی از آنها اعتراف می کردند که مدت هاست به کتابخانه شان سر نزده اند اما برای ساخت هایکو دوباره سراغ کتاب هایشان رفته اند. بعضی از آنها می گفتند خیلی وقت است این کتاب ها را خریدند ولی فرصت نکردند بخوانندشان. معضل سرانه پایین مطالعه حتی بین قشری که جوان دانشجو بودند و کتاب هم می خریدند، به وضوح پیدا بود. خب این فکر به ذهن مان رسید که از محبوبیت این ایده استفاده کنیم و راهی برای آشتی با کتاب ها پیدا کنیم. برای جمع آوری این عکس ها از سطح اینترنت و ثبت آنها به نام صاحب اثر، تیم ما تصمیم گرفت سایت هایکوکتاب به نشانی haikubook.ir را راه اندازی کند. خوشبختانه در این راه از حمایت جناب آقای موسوی (مبدع ایده هایکوکتاب) و جناب آقای عباس حسین نژاد (دانش آموخته رشته زبان و ادبیات ژاپنی از دانشگاه تهران، رئیس انجمن مطالعات ژاپن، طنزپرداز و هایکوسرا) بهره مند شدیم.


اما سایت شما بخش های دیگری هم دارد، کمی در مورد این بخش های بگویید.

- وقتی این همه آدم کتاب خوان و خلاق دور هم جمع باشند، سروکله ایده های جالب هم پیدا می شود. برای گسترش و پیشبرد کار از کتابداران (اعضای سایت) کمک می گیریم که پیشنهادهای بسیار خوبی هم دارند. این پیشنهادها را به ترتیب اولویت عملی می کنیم. بخش هایی که تا الان به سایت اضافه شدند:

- کتاب ها: معرفی کتاب، ثبت اطلاعات اولیه (انتشارات، شابک و ...)، نظرات مثبت و منفی خوانندگان در مورد یک کتاب و بحث های تخصصی در مورد آن.

- یادداشت ها: هر مطلبی که به هر نحوی به کتاب و کتابخوانی ارتباط داشته باشد، جایش اینجاست. (خاطراتتان با کتاب ها را بنویسید، از کتاب هایی که هدیه دادید و گرفتید برایمان بگویید و ...)

- پاراگراف ها: جملات زیبای کتاب ها، پاراگراف هایی که دلمان می خواهد برای دوستانمان بخوانیم.

بازخورد مخاطبان با کارتان چگونه بود؟

- خیلی بهتر و بیشتر از انتظار ما بود. از همان ابتدا پیگیر کارمان بودند و با راهنمایی ها و بازخوردهای خوبشان خواستار بهتر شدن امکانات سایت و گسترش آن هستند. تقریبا از تمام شهرهای ایران عضو داریم و حتی ایرانیانی که خارج از کشور هستند، در این طرح شرکت کرده اند.

شما در این کار هیچ نفعی از نظر مالی نمی برید، آیا برای آینده سایت برنامه ای ندارید؟

- هدف ما درآمدزایی نیست. برای سپری کردن امور، پروژه های دیگری داریم و هایکوکتاب صرفا یک کار دلی برای ماست. تا الان هم از بودجه شخصی تیم استفاده کردیم. البته به دنبال جذب مشارکت ناشران، کتابفروشی ها و فعالان حوزه کتاب برای فراهم کردن امکانات بیشتر هستیم اما همین که هزینه های آتی سیستم دربیاید، کافی است. سود مالی نمی خواهیم ولی برای ادامه راه باید ضرر نکنیم. دوست داریم روند توسعه پروژه را با همین سرعت ادامه دهیم و مجبور به انجام کارهایی که دلمان نمی خواهد، نشویم.

مثلا در مورد آگهی...

- بله، راستش آگهی را اصلا دوست نداریم. بسیار امیدواریم که در آینده نزدیک از ایده دونیت استفاده کنیم. مثل سایت ویکی پدیا، علاقمندان خودشان برای نگهداری و توسعه فعالیت های هایکوکتاب ما را در هزینه های این سیستم یاری دهند. شاید خیلی از دوستان ندانند که دونیت یا Donation چی است! برای آن دسته از دوستان باید بگویم که دونیت کمک مالی است که بدون چشمداشت به کسی یا موسسه ای یا بنیادی اهدا می شود که آن هم بدون چشمداشت کاری برای جامعه یا گروهی از افراد انجام می دهد. روند توسعه نرم افزارهای آزاد و اپن سورس به گونه ای است که نسبت به نرم افزارهای تجاری درآمد کمتری نصیب برنامه نویس و توسعه دهنده می شود و شخص برنامه نویس بیشتر با تکیه بر دونیت هایی که به او و نرم افزارهای او می شود و خدمات پشتیبانی که به کاربران می فروشد، کسب درآمد می کند.

و حرفی دیگر که ما نپرسیدیم...

- نمی دانم به لوگوی هایکوکتاب دقت کرده اید یا نه. یک درنای کاغذی است. می دانید چرا؟

ساداکو ساساکی دختر ۱۲ ساله ای بود که بعد از بمباران اتمی هیروشیما در اثر تشعشعات رادیواکتیو، به سرطان خون مبتلا شد. در افسانه های ژاپن آمده است که اگر کسی هزار درنای کاغذی بسازد، به یکی از آرزوهایش خواهد رسید. ساداکو براساس این افسانه، به تشویق اطرافیانش شروع به ساختن ۱۰۰۰ درنای رنگی کرد ولی بیماری به او امان نداد و بعد از ساختن ۶۴۴ درنا درگذشت.


ساداکو روی درنایش می نوشت: من «صلح» را روی بال تو می نویسم تا تو به همه جهان پرواز کنی. در سال ۱۹۵۸ بنای «یادبود صلح کودکان» در پارک صلح هیروشیما ساخته شد. به یاد ساداکو و درناهای کاغذی اش، بر بالای آن مجسمه دختربچه ای قرار داشت که یک درنای کاغذی بزرگ را به روی سر گرفته بود. در پایین بنای یادبود، سنگی قرار داشت که روی آن نوشته شده بود: این فریاد ماست. این خواسته ماست. صلح در دنیا.

هر ساله مردم دنیا در سالگرد بمباران هیروشیما و ناکازاکی به یاد ساداکو و به یاد امید و صلح، درناهای کاغذی می سازند و به بنیاد ساداکو در شهر ناکازاکی ارسال می کنند. ساداکو جاودانه شد. او سوار بر درناهای کاغذی اش در آسمان جاودانگی پرواز کرد و نوای همبستگی صلح کودکان را به گوش همه دنیا رساند. او به همه ثابت کرد دنیای مملو از جنگ، یعنی دنیای بدون کودک، دنیای بدون زیبایی و دنیای بدون آینده. کاش دنیا در دست بچه ها بود.

می خواهیم به کتاب هایمان بال دهیم تا دنیای بهتری بسازیم. هر عضو در هایکوکتاب، یک کتابدار است و هر درنای کاغذی نماد یک کتابدار. با کتاب هایمان هایکو می سازیم. هزاران هزار درنا می شویم تا صلح را با کتابخوانی گسترش دهیم.


ما باور داریم که هایکوکتاب با فعالیت خود فضایی منحصر به فرد را برای علاقمندان به کتاب و کتابخوانی فراهم می کند و همیاری آنها باعث پیشرفت سطح فرهنگی جامعه و میهن عزیزمان ایران خواهد شد. امیدواریم با همکاری شما و سایر دوستان در عرصه خبر، پیغاممان را به گوش افراد بیشتری برسانیم و آنها را در این حرکت گروهی سهیم کنیم.