پیشگیری از بيماري‌هاي مدرسه ای

با فرا رسيدن مهر وآغاز فصل مدرسه، والدين و بچه‌ها حسابي سرشان شلوغ مي‌شود و خيلي از پدر و مادرها از اين‌كه فرزندشان در سال‌هاي اول مدرسه بيمار شود، نگران هستند. اين نگراني ۲ جنبه دارد، يكي به خطر افتادن سلامت كودك و ديگري عقب ماندن از درس و مشق‌، چون با ابتلا به اين بيماري‌ها كودكان چند روزي مجبورند در خانه استراحت كنند. بدون شك سرد شدن هوا و تجمع تعداد زيادي از دانش‌آموزان در محيط مدرسه كه خيلي وقت‌ها اصول بهداشتي را هم به درستي رعايت نمي‌كنند، آمار ابتلا به بيماري‌ها را بالا مي‌برد. فرا رسيدن ماه مهر، بازگشايي مدارس و شيوع بيماري‌هاي مختلف ما را بر آن داشت تا در گفت‌و‌گويي با دكتر اكبر كوشانفر، متخصص كودكان و استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي توصيه‌هاي ضروري را در مورد انواع بيماري‌هايي كه احتمال شيوع‌شان در ميان كودكان در دوران مدرسه زياد است، براي شما ارائه دهيم.



وقتي مدارس پيش‌دبستاني و دبستاني باز مي‌شوند، از آنجا كه كودكان در يك اجتماع بزرگ قرار مي‌گيرند، مهم‌ترين بيماري‌كه در اين دوران ديده مي‌شود، عفونت‌هاي تنفسي است كه به‌صورت سرماخوردگي‌هاي مكرر، آنژين و گلودرد بروز پيدا مي‌كند. عامل سرماخوردگي به‌طور كلي 200 نوع ويروس است كه در هر فصل تعدادي از آن‌ها بين كودكان شيوع پيدا مي‌كند. معمولا علائم اين بيماري‌هاي ويروسي با تب شروع مي‌شود كه آبريزش بيني، عطسه، سرفه و گلودرد را نيز به همراه دارد و در برخي كودكان استفراغ هم به آن اضافه مي‌شود. دوره اين بيماري يك هفته طول مي‌كشد كه ابتدا تب و گلودرد و 4 روز بعد سرفه‌هايي است كه گاهي اوقات تك‌تك و گاهي اوقات طولاني است. بعد از يك هفته اگر عوارضي وجود نداشته باشد، كودك بهبود پيدا مي‌كند. عوارض سرماخوردگي در بين كودكان 2 تا 4 ساله معمولا گوش درد‌هاي عفوني يا «اوتيت» است كه در اين موارد درمان‌هاي خاص گوش دردهاي چركي را بايد اعمال كرد. گاهي اوقات اين گلودردهاي عفوني برونشيت ايجاد مي‌كند كه به‌صورت سرفه‌هاي طولاني در كودكان مشاهده مي‌شود. براي درمان گلودرد مصرف آنتي‌بيوتيك ضروري است. اگر اين بيماري درمان نشود آسيب‌هاي جدي به بدن وارد مي‌شود.



سرماخوردگي بسيار واگيردار است، يعني از طريق تماس، سرفه و ترشحات منتقل مي‌شود. در هر سرفه كودك، ميليون‌ها ويروس در هوا پخش مي‌شود و در ميله‌هاي راهرو يا شير‌هاي دست‌شويي پراكنده مي‌شود و به اين ترتيب انتقال صورت مي‌گيرد. به همين دليل به والدين توصيه مي‌شود، چنانچه كوچك‌ترين علائمي از سرماخوردگي از قبيل آبريزش، سرفه يا تب در كودك‌شان ديدند، به‌مدت يك هفته در منزل به كودك استراحت دهند. كودكي كه مبتلا به بيماري ويروسي است در خانواده هم ممكن است اعضاي خانواده را مبتلا كند. در اين حالت بهتر است كودك با استراحت تحت درمان قرار گيرد ورژيم غذايي ساده و خوب داشته باشد تا بهبود پيدا كند. ممكن است علائم سرماخوردگي خفيف باشد ولي با اين حال ويروس پراكنده مي‌شود. معمولا وقتي اين كودكان با ساير هم‌كلاسي‌هاي‌شان تماس داشته باشند و عطسه و سرفه كنند، كودكان ديگر را مبتلا مي‌كنند بنابراين براي پيشگيري بايد كودكان سرماخورده جدا شوند. براي ايجاد مقاومت در كودكان نيز ۲ راه وجود دارد يكي اين‌كه كودك از نظر رشد، طبيعي باشد و وزن و قد كاملا مناسب داشته باشد و بدنش قوي باشد. از نظر تغذيه هم بايد به‌گونه‌اي باشد كه غذاهايي كه ارزش تغذيه‌اي بالا دارند و محتوي پروتئين و كالري و ويتامين مناسب هستند، مصرف كنند. به اين ترتيب چون بدن‌شان مقاوم است در برابر اين بيماري علائم خفيف‌تري خواهند داشت.


آبله مرغان به‌دليل آن‌كه در ايران واكسن آن وجود ندارد كودكان زيادي را مبتلا مي‌كند. اين بيماري اغلب در مهدكودك‌ها و مدارس مشاهده مي‌شود و بيشتر كودكان از هم‌كلاسي‌هاي‌شان اين بيماري را مي‌گيرند.

علائم آبله مرغان كاملا واضح است و خانواده‌ها تقريبابه راحتي مي‌توانند آن را تشخيص دهند. در مورد آبله مرغان، كودك حتما بايد با فردي كه به اين بيماري مبتلاست تماس داشته باشد. اين بيماري با علائم سرماخوردگي مانند تب خفيف شروع مي‌شود و بعد دانه‌هايي روي بدن ظاهر مي‌شود. اين دانه‌ها ريز و قرمز و در برخي موارد آبكي است كه در حدود نيم ميلي‌متر درشت شده و مي‌تركد. ابتدا اين دانه‌ها اطراف گردن و صورت و بعد روي سر و سپس به تمام بدن منتشر مي‌شود. دوره كمون اين بيماري ۰۱ روز است و اين دانه‌ها حدود يك هفته تا ۰۱ روز طول مي‌كشد تا ترميم پيدا كند. در اينگونه مواقع هم كودكان بايد كاملا از سايرين جدا باشند و رژيم غذايي مناسب داشته باشند تا بهبود پيدا كرده و دوباره درس را شروع كنند. آبله مرغان معمولا نيازي به آنتي‌بيوتيك ندارد و فقط نياز به داروهاي ضد‌خارش دارد. اگر كودكان بهداشت پوست را رعايت كنند، جاي اين دانه‌ها هم نمي‌ماند. اگر كودكان با فردي كه آبله‌مرغان دارد تماس نداشته باشند به اين بيماري مبتلا نمي‌شوند.



بيشتر كودكان به‌خصوص كودكان 4 ساله، 2 نوبت واكسن (ام‌ام‌آر) را دريافت مي‌كنند. واكسن (ام‌ام‌آر) شامل سرخك، سرخجه و اوريون است و هر كودكي كه 2 نوبت اين واكسن را در يك‌سالگي و 18 ماهگي دريافت كرده باشد، ابتلا به اوريون در مورد او بعيد به‌نظر مي‌رسد، مگر اين‌كه توده‌هايي در اطراف گردن وجود داشته باشد و به اشتباه اوريون تشخيص داده شود. بنابراين والدين نبايد نگران ابتلاي فرزندشان به اين بيماري باشند چون واكسن‌هايش را زده‌اند.

اما ويروس اوريون از طريق قطرات بزاق و ترشحات فرد بيمار وارد بدن مي‌شود. علائم بيماري اوريون به‌صورت تب، ضعف، درد عظلاني و بي‌اشتهايي شروع مي‌شود و بعد از 48 ساعت اطراف گونه‌ها و زير بناگوش كودك توده‌هاي برشته‌اي بروز مي‌يابد. مهم‌ترين علامت اوريون برشته شدن غدد پاروتيد است كه در زاويه فك تحتاني قرار دارد و ممكن است يكطرفه يا دو طرفه باشد. بعد از گذشت 7 تا 10 روز اين تورم كمتر شده و تب هم فروكش مي‌كند و علائم برطرف مي‌شود.



يكي ديگر از بيماري‌هايي كه بچه‌ها در دوران مدرسه بيشتر احتمال ابتلا دارند، اسهال، استفراغ و عفونت‌هاي دستگاه گوارش است كه مي‌تواند ويروسي يا ميكروبي باشد. معمولا بيماري‌هاي دستگاه گوارش با علت ويروسي با تب، استفراغ و پس از گذشت ۴۸ ساعت همراه با اسهال خواهد بود. گاهي اوقات باكتري‌هايي مثل سالمونلا و شيگلا هم هستند كه در ميان كودكان واگير دارند و در كودكان ايجاد اسهال و استفراغ مي‌كنند. اين كودكان حتما بايد يك هفته استراحت كنند و به مدرسه نروند و در منزل تحت درمان باشند. زماني كه كودك دچار استفراغ است، بايد به او سرم خوراكي يا دوغ داده شود و بعد از ۴۸ ساعت كه استفراغ برطرف شد تغذيه براساس مايع درماني و در بزرگ‌ترها كته با ماست و سينه مرغ و هويج باشد تا اين دوره يك هفته‌اي طي شود. در اينگونه مواقع حتما به كودكان توصيه مي‌شود از غذاهاي نامناسب در مدارس استفاده نكنند و ميان‌وعده‌هايي با ارزش غذايي مناسب به همراه خود ببرند و فست‌فودهايي مانند سوسيس و كالباس، چيپس و نوشابه‌هاي قندي اصلا استفاده نكنند. غذاهايي مانند نان و پنير و گردو، تخم‌مرغ يا شيرهاي آماده و ميوه‌ها مي‌توانند موارد مناسبي براي استفاده در ميان‌وعده‌ها باشند. براي پيشگيري از اين بيماري مهم‌ترين نكته رعايت مصرف غذاهاي مناسب و پرهيز از خوردن غذاهايي است كه دور از يخچال نگهداري شده‌اند. نكته ديگر دوري از فرد مبتلا است. اگر كودكي مبتلا به اسهال و استفراغ باشد در اثر تماس اين بيماري را منتقل مي‌كند، بنابراين براي پيشگيري بايد از فرد مبتلا دور بود.



سال گذشته شپش با 35 هزار و 783 نفر در بين دختران ابتدايي و 5 هزار و 451 نفر در بين دختران راهنمايي دومين بيماري واگير سال تحصيلي دانش‌آموزان بوده است. اين بيماري كه در فصل مدارس در دختران بسيار شايع است، به‌صورت دانه‌هاي ريزي در مو بروز پيدا مي‌كند و بعد از يك هفته تبديل به شپش مي‌شود. علت اين بيماري نيز واگير بودن آن است. افرادي كه در تابستان به شهرستان‌ها مي‌روند ممكن است در آنجا مبتلا شده باشند و وقتي به مهدكودك‌يا مدرسه مي‌روند، آن را منتقل كنند. از آنجا كه دختران موي بلند دارند و ممكن است زير مقنعه بهداشت لازم را رعايت نكنند اين بيماري در آن‌ها بيشتر ديده مي‌شود. رعايت بهداشت موها، كوتاه كردن مو و شامپوهاي مخصوص در طولاني مدت به درمان اين بيماري كمك مي‌كند. بهترين راه پيشگيري از اين بيماري، رعايت بهداشت و تماس نداشتن با فرد مبتلاست. خارش موي سر علامت مشخصه ابتلا به اين بيماري است و مادران بايد توجه داشته باشند، بهداشت لازم را رعايت كنند و هفته‌اي يك بار كودك را حمام ‌كنند، موهايش را شانه بزنند و آن را كاملا تميز كرده و بازديد كنند تا اگر مبتلا شده بود درمان‌هاي لازم را انجام دهند.



سال گذشته شپش با ۳۵ هزار و ۷۸۳ نفر در بين دختران ابتدايي و ۵ هزار و ۴۵۱ نفر در بين دختران راهنمايي دومين بيماري واگير سال تحصيلي دانش‌آموزان بوده است. اين بيماري كه در فصل مدارس در دختران بسيار شايع است، به‌صورت دانه‌هاي ريزي در مو بروز پيدا مي‌كند و بعد از يك هفته تبديل به شپش مي‌شود. علت اين بيماري نيز واگير بودن آن است. افرادي كه در تابستان به شهرستان‌ها مي‌روند ممكن است در آنجا مبتلا شده باشند و وقتي به مهدكودك‌يا مدرسه مي‌روند، آن را منتقل كنند. از آنجا كه دختران موي بلند دارند و ممكن است زير مقنعه بهداشت لازم را رعايت نكنند اين بيماري در آن‌ها بيشتر ديده مي‌شود. رعايت بهداشت موها، كوتاه كردن مو و شامپوهاي مخصوص در طولاني مدت به درمان اين بيماري كمك مي‌كند. بهترين راه پيشگيري از اين بيماري، رعايت بهداشت و تماس نداشتن با فرد مبتلاست. خارش موي سر علامت مشخصه ابتلا به اين بيماري است و مادران بايد توجه داشته باشند، بهداشت لازم را رعايت كنند و هفته‌اي
يك بار كودك را حمام ‌كنند، موهايش را شانه بزنند و آن را كاملا تميز كرده و بازديد كنند تا اگر مبتلا شده بود درمان‌هاي لازم را انجام دهند.



به‌طور كلي كودكان بايد تغذيه سالم داشته باشند و واكسيناسيون كامل انجام دهند. در مورد تغذيه سالم بايد توجه داشت كه غذاهاي طبيعي را والدين بايد درنظر بگيرند. برخي مواد‌غذايي مورد نياز كودكان شامل گوشت قرمز و كبابي براي كودكان بزرگ‌تر، عدس و لوبياست كه سرشار از آهن است و از كم‌خوني كودك جلوگيري مي‌كند. در دوران مدرسه والدين بايد توجه داشته باشند كه كودك‌شان حتما صبحانه خورده به مدرسه برود. شير، عسل، تخم‌مرغ، نان و پنير و گردو حتما بايد در وعده صبحانه مصرف شود تا سلامت‌شان حفظ شود. توصيه مي‌شود، خانواده‌ها فست‌فودهايي كه ارزش غذايي ندارند، كم يا اصلا مصرف نكنند. همچنين تنقلاتي مانند چيپس و پفك براي كودكان خريداري نشود. خوشبختانه در مدارس فروش اين تنقلات ممنوع است. جايگزين مناسب تنقلات براي كودكان گردو، پسته و بادام است كه ارزش غذايي بالايي دارند. مي‌توان آن‌ها را به‌صورت طبيعي يا پودر شده در غذاها استفاده شود. آجيل منبع بسيار خوب آهن، روي و سلنيوم است كه براي بدن لازم است و مي‌تواند تغذيه كودكان را تكميل كند.

اختصاصی مجله اینترنتی برترین ها Bartarinha.ir